Dù NHNN giám sát nghiêm ngặt 12 công đoạn sản xuất, cựu Tổng giám đốc SJC Lê Thúy Hằng vẫn cùng đồng phạm nhiều lần ‘qua mặt’ lực lượng giám sát. Hơn 6.200 lượng vàng lậu đã được dập thành vàng miếng SJC trái phép, gây thiệt hại cho Nhà nước hàng chục tỷ đồng.

Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao vừa ban hành cáo trạng, quyết định truy tố 16 bị can liên quan đến vụ án làm giả vàng miếng SJC tại Công ty Vàng bạc Đá quý Sài Gòn (SJC). Đây là một trong những vụ án kinh tế nghiêm trọng nhất trong lĩnh vực vàng, khi số lượng lớn vàng lậu được “rửa” thành vàng miếng SJC dưới sự giám sát của NHNN.

“Qua mặt” giám sát NHNN bằng chiêu cực tinh vi

Theo quy định, SJC chỉ được phép gia công lại vàng móp méo sau khi có văn bản đồng ý của NHNN, với khối lượng và thời gian cụ thể. Toàn bộ quá trình sản xuất được giám sát chặt chẽ bởi Tổ giám sát do NHNN lập tại xưởng Tân Thuận. Tổ này gồm 4 thành viên, giám sát bằng cả trực tiếp và hệ thống camera, từ khâu nấu chảy cho tới dập số seri trên từng vàng miếng.

Bà Lê Thúy Hằng. Ảnh: Báo Đầu tư

Tuy nhiên, cáo trạng chỉ rõ: Lợi dụng sơ hở trong quá trình giám sát, cựu Tổng giám đốc SJC Lê Thúy Hằng đã cùng các cộng sự thực hiện kế hoạch đưa vàng lậu vào sản xuất. Kịch bản này bắt đầu từ tháng 10/2021, khi bà Hằng bàn bạc với Trần Tấn Phát (Phó giám đốc xưởng vàng) về việc mua vàng nguyên liệu bên ngoài để hợp thức hóa thành vàng miếng SJC.

Để thực hiện, bà Hằng trực tiếp liên hệ với nhiều tiệm vàng lớn. Riêng tại tiệm vàng Kim Sang, bà mua tới 2.185 lượng vàng nguyên liệu, trị giá hơn 128 tỷ đồng. Ngoài ra, bà còn thu gom 88 lượng từ tiệm vàng Công Yến, trị giá khoảng 6,1 tỷ đồng. Toàn bộ số vàng lậu này sau đó được bà Hằng giao lại cho Phát và nhóm cấp dưới xử lý.

Chiêu thức “qua mặt” được tổ chức cực kỳ bài bản. Trước giờ giám sát viên có mặt, vàng nguyên liệu từ ngoài thị trường được nấu chảy thành thỏi rồi cất giấu trong các thùng axit. Khi Tổ giám sát bàn giao vàng hợp pháp để nấu, nhóm này cố tình tạo tình huống “báo lỗi kỹ thuật”, nói rằng vàng không đạt chất lượng nên cần nấu lại. Lợi dụng thời điểm này, thỏi vàng lậu đã được tráo vào dây chuyền, rồi tiến hành gia công như vàng móp méo thông thường.

Hơn 6.200 lượng vàng lậu biến thành vàng miếng SJC

Kế hoạch được triển khai nhiều lần, từ khâu cán phá, cán tinh cho đến dập số seri. Các tổ trưởng phụ trách nấu vàng, ép bao, cắt tỉa, đóng số… đều tham gia phối hợp để che giấu hoạt động. Kết thúc ca sản xuất, lượng vàng miếng SJC dập trái phép được giữ lại, rồi lặng lẽ bàn giao cho Phát. Số này sau đó quay lại tay bà Lê Thúy Hằng để phân phối cho các tiệm vàng ở TP.HCM hoặc gửi bán qua chi nhánh Hải Phòng.

Mọi công đoạn đều được thực hiện tinh vi. Ảnh: Thành Đạt 

Kết quả điều tra cho thấy, chỉ trong khoảng từ tháng 8/2022 đến tháng 2/2024, nhóm bị can đã 56 lần đưa vàng nguyên liệu bên ngoài vào xưởng, sản xuất trái phép 6.255 lượng vàng miếng SJC. Toàn bộ số vàng này được tung ra thị trường, mang lại nguồn lợi khổng lồ cho nhóm đối tượng nhưng gây thất thoát cho Nhà nước hơn 74 tỷ đồng.

Theo cơ quan công tố, riêng bà Lê Thúy Hằng đã bỏ túi bất chính hơn 64 tỷ đồng, Trần Tấn Phát thu lợi khoảng 6,1 tỷ đồng, các thành viên khác hưởng lợi từ 600 triệu đến hơn 1 tỷ đồng. Vụ việc không chỉ gây thiệt hại nặng nề về kinh tế mà còn làm ảnh hưởng uy tín thương hiệu SJC cũng như niềm tin vào công tác quản lý, giám sát của NHNN.

Từ vụ việc, giới chuyên gia cảnh báo, dù NHNN đã có quy trình giám sát 12 bước sản xuất, nhưng nếu lực lượng giám sát lơ là hoặc không đủ nghiệp vụ, kẽ hở sẽ bị lợi dụng. Trong bối cảnh thị trường vàng trong nước đang có nhiều biến động, vụ án này cho thấy nhu cầu cấp bách trong việc tăng cường kiểm tra, bịt chặt lỗ hổng, tránh để tình trạng vàng lậu trà trộn thành vàng miếng SJC.

Việc cựu Tổng giám đốc SJC Lê Thúy Hằng trực tiếp cầm đầu đường dây cũng đặt ra câu hỏi lớn về trách nhiệm người quản lý doanh nghiệp và cơ chế giám sát của cơ quan chức năng. Dư luận đang chờ đợi phiên tòa xét xử tới đây để làm rõ trách nhiệm của từng cá nhân và tập thể liên quan.