Bộ Công Thương vừa đưa ra đề xuất mới liên quan đến việc bù lỗ EVN gần 44.800 tỷ đồng. Hai phương án xử lý chi phí chưa được tính trong giá điện đang được xem xét, đặt ra nhiều tranh luận về cơ chế điều chỉnh giá điện trong thời gian tới.

Bộ Công Thương vừa trình hồ sơ thẩm định dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 72/2025 về cơ chế và khung thời gian điều chỉnh giá điện. Điểm đáng chú ý trong bản dự thảo lần thứ 3 là bổ sung quy định về việc tính toán lại “các khoản chi phí phục vụ trực tiếp cho sản xuất, cung ứng điện nhưng chưa được bù đắp đầy đủ trong giá bán lẻ điện bình quân trước đây”.

Theo báo cáo của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), trong giai đoạn 2022-2023, giá nhiên liệu và chi phí mua điện tăng cao do biến động địa chính trị toàn cầu khiến doanh nghiệp rơi vào tình trạng khó khăn. Tổng lỗ lũy kế trong 2 năm này ước khoảng 50.029 tỷ đồng. Tính đến cuối năm 2024, riêng công ty mẹ EVN vẫn còn gần 44.800 tỷ đồng chưa được xử lý. Nếu không có phương án thu hồi qua giá điện, phần lỗ này có thể ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng cân đối vốn đầu tư và ổn định tài chính.

Bộ Công Thương đề xuất 2 phương án bù khoản lỗ gần 44.800 tỷ của EVN vào giá điện.

Hai phương án Bộ Công Thương đưa ra

Để xử lý khoản bù lỗ EVN, Bộ Công Thương đề xuất hai kịch bản:

Phương án 1: Cho phép tính toán các khoản chi phí chưa được bù đắp đầy đủ vào giá điện, căn cứ theo báo cáo tài chính riêng hàng năm của công ty mẹ EVN. Các số liệu này phải được kiểm toán độc lập và trừ đi lợi nhuận khác (nếu có). Trên cơ sở đó, Bộ Công Thương sẽ xem xét và cho ý kiến trước khi phương án phân bổ được triển khai.

Phương án 2: Cho phép tính toán toàn bộ các khoản chi phí chưa được bù đắp từ năm 2022 đến trước thời điểm nghị định mới có hiệu lực. Cách làm này nhằm xử lý dứt điểm các khoản lỗ cũ, song không áp dụng cho các năm sau để tránh tình trạng “đẩy gánh nặng” sang tương lai. Đồng thời, Bộ Công Thương nhấn mạnh các đơn vị điện lực phải rà soát, tiết kiệm và chủ động quản trị rủi ro để không lặp lại tình trạng lỗ kéo dài.

Theo Bộ Công Thương, phương án thứ hai mang tính tình thế, chỉ áp dụng một lần nhằm ổn định hoạt động tài chính của EVN, không tạo tiền lệ trong cơ chế điều chỉnh giá điện những năm sau.

Theo Bộ Công thương, giá bán lẻ điện cần giải quyết kịp thời cho doanh nghiệp thu hồi đủ chi phí. Ảnh: Đào Ngọc Thạch

Tác động tới người dân và thị trường điện

Ngoài vấn đề bù lỗ EVN, dự thảo Nghị định còn đề cập đến việc phân bổ chênh lệch tỷ giá và thanh toán cho các nhà máy điện theo hợp đồng. Điểm mới quan trọng là cơ chế giám sát giá điện, thay vì chỉ kiểm tra trước khi EVN tăng giá như hiện nay, Bộ Công Thương sẽ giám sát cả khi EVN giảm hoặc tăng trong biên độ nhất định.

Cụ thể, khi EVN đề xuất giảm giá điện từ 1% trở lên hoặc tăng từ 2-5%, Bộ Công Thương sẽ phải rà soát và phê duyệt trước khi thực hiện. Quy định này được kỳ vọng sẽ giúp việc điều chỉnh giá điện minh bạch hơn, tránh tình trạng tăng nhanh – giảm chậm gây bức xúc cho người dân.

Trong bối cảnh EVN còn gánh khoản lỗ lớn, dư luận đặc biệt quan tâm liệu việc xử lý gần 44.800 tỷ đồng có khiến giá điện tăng mạnh. Các chuyên gia cho rằng dù bù lỗ là cần thiết để ổn định tài chính EVN, song việc phân bổ chi phí cần có lộ trình phù hợp, tránh gây áp lực quá lớn lên người tiêu dùng và doanh nghiệp.

Kịch bản giá điện sắp tới

Theo đánh giá, nếu khoản bù lỗ EVN được tính vào giá điện, nhiều khả năng giá bán lẻ điện bình quân sẽ phải điều chỉnh trong giai đoạn tới. Tuy nhiên, mức tăng bao nhiêu, lộ trình thế nào còn phụ thuộc vào sự phê duyệt của Bộ Công Thương và Chính phủ.

Người dân đang chờ đợi câu trả lời từ các cơ quan chức năng: liệu giá điện sẽ tăng trong năm 2025 hay không, và nếu tăng thì mức điều chỉnh có đảm bảo hài hòa lợi ích giữa EVN, Nhà nước và người dân hay không.