(Dân trí) – Luật sư cho biết, người xây nhà có thể thương lượng với chủ đất để hoán đổi hoặc mua lại phần đất. Nếu chủ đất không đồng ý, người xây nhầm phải tháo dỡ căn nhà theo quy định.

Ngày 20/9, anh T. (người xây nhầm nhà trên đất chị V.T.T., 33 tuổi, ở phường Chánh Hiệp, TPHCM) cho biết, ngày 24/9, gia đình anh và phía chị T. sẽ tiếp tục đến trụ sở UBND phường nói chuyện, tìm hướng giải quyết.

Anh T. khẳng định gia đình anh xây nhầm nhà trên đất chị T. là sai. Anh mong tìm được tiếng nói chung với chủ đất, không muốn đưa vụ việc ra tòa.

Trước việc xây nhầm nhà trên đất người khác thời gian gần đây, luật sư đã phân tích góc pháp luật với Dân trí về vụ việc.

Chủ đất có thể khởi kiện

Trao đổi với phóng viên Dân trí, luật sư Ngô Quí Linh, Giám đốc Công ty Luật Mai Đăng Khang (Đoàn Luật sư TPHCM), cho biết, nếu ngày 24/9, chính quyền địa phương hòa giải không thành, chị T. có thể khởi kiện vụ việc ra tòa án nhân dân – nơi có mảnh đất tranh chấp – để giải quyết.

Để khởi kiện, chị T. cần chuẩn bị đơn khởi kiện; giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; biên bản hòa giải không thành; giấy tờ tùy thân; giấy ủy quyền (có công chứng hoặc chứng thực) nếu nhờ người khác nộp đơn.

Ngoài ra, chủ đất cần thu thập chứng cứ như: hình ảnh, clip về hành vi xây dựng trái phép; có thể nhờ Thừa phát lại lập vi bằng ghi nhận hành vi vi phạm; nhờ hàng xóm làm chứng.
Căn nhà anh T. xây trên đất của chị T. (Ảnh: Phạm Diện).

Cùng quan điểm, luật sư Trương Văn Tuấn (Văn phòng Luật sư Trạng Sài Gòn, Đoàn Luật sư TPHCM) cho biết, trong trường hợp này, anh T. đã xâm phạm quyền sử dụng đất của chị T. Đây là quyền tài sản được Nhà nước bảo hộ, nên chị T. có thể khởi kiện, yêu cầu xử lý hành vi vi phạm.

Theo Điều 115 Bộ luật Dân sự 2015, quyền sử dụng đất là quyền tài sản, tức quyền trị giá được bằng tiền, được pháp luật công nhận và bảo hộ. Người sử dụng đất có quyền chiếm hữu, khai thác lợi ích, chuyển nhượng, tặng cho, thừa kế… theo quy định. Điều 26 Luật Đất đai 2024 cũng nêu rõ: Người sử dụng đất được Nhà nước bảo hộ khi bị xâm phạm và có quyền khiếu nại, tố cáo, khởi kiện hành vi vi phạm.

Theo luật sư Linh, pháp luật quy định, người nào xây nhà trên đất của người khác được coi là hành vi vi phạm pháp luật. Cụ thể, khoản 2 Điều 175 Bộ luật Dân sự 2015 quy định: Người sử dụng đất được quyền sử dụng không gian và lòng đất theo chiều thẳng đứng từ ranh giới thửa đất phù hợp với pháp luật, nhưng không được làm ảnh hưởng đến việc sử dụng đất của người khác.

Tháo dỡ nhà nếu thương lượng không thành

Các luật sư phân tích, người xây dựng nhà trên đất của người khác là vi phạm quy định về sử dụng không gian đối với lô đất. Khoản 1 Điều 31 Luật Đất đai 2024 cũng nêu rõ: Người sử dụng đất có nghĩa vụ sử dụng đất đúng mục đích, đúng ranh giới thửa đất, đúng quy định về độ sâu lòng đất và chiều cao trên không, đồng thời bảo vệ công trình công cộng và tuân thủ các quy định pháp luật khác có liên quan.

Theo khoản 2 Điều 3 Nghị định 91/2019/NĐ-CP, hành vi “chiếm đất” là việc tự ý sử dụng đất thuộc quyền hợp pháp của người khác mà không được phép. Người vi phạm có thể bị coi là chiếm đất, bị xử lý hành chính với mức phạt tùy diện tích vi phạm và buộc phải khôi phục lại tình trạng ban đầu.
Dù phát hiện vụ việc đã 3 tháng qua nhưng giữa chị T. và anh T. chưa tìm được tiếng nói chung (Ảnh: Phạm Diện).

Theo luật sư Tuấn, để hạn chế thiệt hại, anh T. có thể thương lượng với chị T. để hoán đổi hoặc mua lại phần đất. Nếu không đạt được thỏa thuận, anh T. buộc phải tháo dỡ, di dời căn nhà khỏi diện tích đất của chị T..

Chị V.T.T. (SN 1992) mua mảnh đất 71,4m2 ở phường Chánh Hiệp (TPHCM) từ năm 2014. Đến nay, chị bất ngờ phát hiện gia đình anh T. xây nhầm nhà trên phần đất của mình.

Dù sự việc đã được phát hiện 3 tháng, nhưng chị T. và người xây nhầm vẫn chưa tìm được tiếng nói chung để giải quyết và chờ chính quyền địa phương hòa giải.