Hoá đơn tiền điện lên tới hơn 5 triệu đồng đã khiến vợ chồng chị Tuyền quyết định xuống tiền lắp điện năng lượng mặt trời. Chỉ sau vài tháng sử dụng, chị cảm thấy đây là quyết định vô cùng đúng đắn.

Hoá đơn tiền điện giảm từ 5 triệu đồng xuống 400 nghìn đồng

Cứ mỗi khi vào hè, nhu cầu sử dụng điện tăng cao đã khiến hoá đơn tiền điện của nhiều hộ gia đình tăng chóng mặt. Chủ đề hoá đơn tiền điện “đến hẹn lại lên”, trở thành tâm điểm bàn luận sôi nổi trên các nền tảng mạng xã hội.

Trong khi đó, thay vì “than vãn” về hoá đơn tiền điện tăng cao, gia đình chị Diệu Tuyền, trú tại phường Võ Cường, tỉnh Bắc Ninh lại cảm thấy khá vui vẻ. Bởi vì, nhờ lắp đặt điện mặt trời mái nhà, hoá đơn tiền điện nhà chị đã giảm từ hơn 5 triệu đồng xuống còn từ 300-400 nghìn đồng/tháng.

Tiền điện nhà chị Tuyển mỗi tháng mùa hè giảm từ 5 triệu đồng xuống chỉ còn từ 300-400 nghìn đồng. (Ảnh nhân vật cung cấp)

Chị Tuyền cho biết, gia đình chị sử dụng 3 điều hoà, bếp từ, tủ lạnh, tủ đông, máy giặt, máy bơm nước, thang máy và các thiết bị khác… Vì vậy, vào đợt cao điểm mùa hè năm trước, mỗi tháng, nhà chị dùng hết khoảng 5 triệu đồng tiền điện.

Thấy hoá đơn tiền điện quá nhiều, vợ chồng chị liền nghiên cứu lắp điện năng lượng mặt trời mái nhà. Trước khi lắp, chị Tuyền đã phân tích, hoạch định xem trung bình nhà mình tiêu thụ điện như thế nào và tiến hành lắp đặt.

“Trung bình 24 tiếng mùa hè nhà tôi dùng hết khoảng 60 số điện nên phải lắp nhiều tấm pin. Ngoài ra, điện dùng vào giờ ban đêm nhiều hơn ban ngày nên tôi phải mua tận 2 quả pin, tổng sạc đầy là 34 số điện và biến tần 3 pha để chạy thang máy”, chị Tuyền phân tích.

Diện tích sân thượng được chị Tuyền lắp đặt điện mặt trời, cung cấp điện năng cho gia đình. (Ảnh nhân vật cung cấp)

Theo bảng thực tế lắp đặt, trên diện tích sàn sân thượng 80m2, hệ thống điện năng lượng mặt trời của gia đình chị Tuyền được lắp đặt có tổng chi phí 192,7 triệu đồng. Trong đó, tấm pin PV lắp mái nhà tổng là 27 tấm, hết 50 triệu đồng; Biến tần 3 pha hết 49,8 triệu đồng; Tủ điện hoà lưới và chống sét là 8,5 triệu đồng; Pin lưu trữ 314Ah hết 65 triệu đồng…

Theo chị Tuyền, ban ngày, gia đình chị vừa dùng điện vừa sạc. Trung bình vào mùa hè chỉ khoảng 14 giờ là sạc đầy pin. Ngày nào cũng bật điều hoà 12.000BTU và các thiết bị trong gia đình dùng thoải mái.

Tỷ lệ dùng điện lưới tháng 8/2025 của gia đình chị Tuyền chỉ 11%. (Ảnh nhân vật cung cấp)

Tháng 8/2025, gia đình chị dùng điện lưới 11%, hoá đơn tiền điện chỉ hết 410 nghìn đồng thay vì 5 triệu đồng như cùng kỳ năm trước.

“Nhà tôi tính toán khoảng 5 năm sử dụng là hoà chi phí. Độ bền thì chưa đánh giá được nhưng lắp xong thì dùng điện “tẹt ga” luôn, không phải suy nghĩ. Nếu nhà nào dùng ít điện, khoảng dưới 2 triệu đồng/tháng thì lắp chỉ hết tầm 100 triệu đồng thôi. Nói chung là nhà nào có ánh sáng tốt, dùng nhiều điện thì nên lắp điện mặt trời mái nhà dùng cho thoải mái”, chị Tuyền chia sẻ.

Đề xuất chính sách hỗ trợ hộ gia đình lắp đặt điện mặt trời mái nhà

Hiện tại, Bộ Công Thương đang dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ quy định về chính sách hỗ trợ cho hộ gia đình lắp đặt điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ và hệ thống lưu trữ điện.

Điểm nổi bật nhất trong đề xuất lần này là cơ chế hỗ trợ tài chính hai tầng, vừa hỗ trợ tiền mặt trực tiếp, vừa ưu đãi lãi suất vay thương mại. Theo đó, Bộ Công Thương đề xuất hỗ trợ vay vốn với hạn mức tối đa 35 triệu đồng đối với các hộ dân có nhu cầu lắp đặt. Thời gian hỗ trợ lãi suất tối đa 3 năm.

Hạn mức vay được thiết kế “đúng cỡ” với điều kiện hộ gia đình: Tối thiểu 4 triệu đồng/kWp cho phần công suất đến 5 kWp với hệ thống không có BESS, và cộng thêm 2 triệu đồng/kWh cho phần công suất lưu trữ đến 10 kWh nếu có lắp đặt kèm.

Khuyến khích người dân lắp đặt hệ thống điện năng lượng mặt trời mái nhà. (Ảnh minh hoạ)

Chính sách này trực diện giải quyết bài toán “tiền tươi” – yếu tố khiến nhiều gia đình dù muốn nhưng ngại bỏ ra vài chục đến hàng trăm triệu đồng ngay từ đầu.

Về hỗ trợ tiền mặt trực tiếp, Bộ Công Thương đề xuất sau khi hệ thống hoàn tất lắp đặt và vận hành, hộ dân được nhận khoản hỗ trợ 1 – 1,5 triệu đồng. Nếu có lắp kèm BESS, được cộng thêm 1 – 1,5 triệu đồng nữa, tức đối đa được hỗ trợ 3 triệu đồng.

Theo Bộ Công Thương, ưu điểm đối với điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ: Không sử dụng diện tích đất; chỉ đấu nối vào hệ thống lưới phân phối (chủ yếu lưới hạ áp) đã có sẵn của ngành điện, do đó không phải đầu tư xây dựng thêm lưới từ 110 kV trở lên; bảo đảm an ninh năng lượng, bảo vệ môi trường và không ảnh hưởng đến quy hoạch sử dụng đất tại địa phương.

Ngoài ra, nguồn điện từ điện mặt trời mái nhà giúp tiết kiệm chi phí tiền điện cho hộ gia đình do không sử dụng điện lưới, hoặc giảm chi phí tiền điện theo giá điện sinh hoạt bậc thang; chi phí vận hành và bảo trì thấp; suất đầu tư đối với điện mặt trời giảm bình quân trên 10%/năm trong những năm gần đây; làm giảm lượng khí thải carbon gây hiệu ứng nhà kính toàn cầu.

Nhược điểm của điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ: Phụ thuộc vào diện tích mái nhà, thời tiết, độ ổn định cung cấp điện không cao (đặc biệt khi không kết hợp với hệ thống lưu trữ điện), chi phí đầu tư ban đầu tương đối cao nếu lắp thêm hệ thống lưu trữ điện (nguy cơ cháy nổ đối với hệ thống lưu trữ điện nếu sử dụng thiết bị không bảo đảm chất lượng theo tiêu chuẩn).

Người dân tự ý lắp đặt điện mặt trời mái nhà không thông báo, EVN đề xuất phải xử phạt

Tâm An

Xem các bài viết của tác giả

155

Với tổ chức, hộ gia đình lắp đặt điện mặt trời mái nhà để tự dùng nhưng không thông báo hoặc đăng ký với cơ quan quản lý, EVN đề xuất xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực.

Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) vừa có báo cáo gửi Bộ Công Thương về các vướng mắc trong thực hiện Thông tư quy định chi tiết, hướng dẫn Luật Điện lực.

Trong đó, EVN nêu rõ, căn cứ theo Nghị định 58/2025/NĐ-CP, các tổ chức, cá nhân, hộ gia đình phát triển nguồn điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ (dù không hoặc có đấu nối lên hệ thống điện quốc gia, nhưng không bán điện dư) đều phải thông báo đến Sở Công Thương, đơn vị điện lực, cơ quan quản lý về xây dựng, phòng cháy chữa cháy tại địa phương.

Việc này nhằm quản lý, theo dõi, hướng dẫn thực hiện lắp đặt điện mặt trời mái nhà theo quy định. EVN đề xuất xử phạt các hộ dân lắp đặt điện mặt trời mái nhà nhưng không đăng ký. Ảnh: TL
Tuy nhiên, các tổ chức, đặc biệt là các hộ gia đình lắp đặt điện mặt trời mái nhà chưa chủ động trong việc thực hiện thông báo theo quy định hoặc đã được đơn vị điện lực hướng dẫn nhưng không phối hợp, phối hợp nhưng không cung cấp hồ sơ theo hướng dẫn.

Trên thực tế, đã xảy ra tình trạng chủ đầu tư lắp đặt điện mặt trời mái nhà nhưng không thông báo hoặc không đăng ký với cơ quan quản lý.

EVN cho rằng, nếu không quy định rõ trách nhiệm và nghĩa vụ tại Điều 37, sẽ khó xác định hành vi vi phạm. Từ đó, gây lúng túng trong xử lý theo Luật Xử lý vi phạm hành chính và Nghị định về xử phạt vi phạm trong lĩnh vực điện lực.

Do đó, tập đoàn này kiến nghị xem xét bổ sung quy định: các tổ chức, cá nhân phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ mà không thực hiện thông báo hoặc đăng ký, sẽ bị xử phạt hành chính tùy mức độ vi phạm.

“Quy định này nhằm bảo đảm nghĩa vụ thông báo/đăng ký mang tính ràng buộc pháp lý, tránh khoảng trống trong chế tài xử lý, đồng thời nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước và bảo đảm phù hợp với Luật Xử lý vi phạm hành chính”, EVN nhấn mạnh.

Ngoài ra, Bộ Công Thương cũng cần xem xét bổ sung các điều khoản hướng dẫn thực hiện đối với các nguồn điện mặt trời lắp đặt trên mặt kênh thủy lợi, trên mặt đập hồ thủy lợi hay trên mặt hồ thủy điện.

Trong báo cáo gửi Bộ Công Thương, EVN cũng nêu thực trạng từ sau năm 2020, có khoảng 1.300 MWp điện mặt trời mái nhà được lắp đặt nhưng không bán điện cho EVN. Bởi, với mức giá điện khoảng 1.000 đồng/kWh, việc bán cho tập đoàn không còn hấp dẫn nhà đầu tư, các hệ thống này chủ yếu được xây dựng để tự tiêu thụ tại chỗ.

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, đối với điện mặt trời mái nhà, không áp dụng thiết bị chống phát ngược mà chỉ yêu cầu thiết bị điều khiển công suất phát.

Theo đó, việc bắt buộc lắp đặt thiết bị chống phát ngược dẫn đến lãng phí không cần thiết, bởi lẽ các hệ thống công suất từ 100 kW trở lên đã phải trang bị thiết bị giám sát, điều khiển và kết nối với cấp điều độ.

Hơn nữa, các nguồn điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ, tác động nhỏ đến vận hành hệ thống điện quốc gia và hoạt động điều độ hoàn toàn kiểm soát đối với nguồn có công suất từ 100 kW trở lên.

Từ thực tế trên, EVN đề nghị Bộ Công Thương xem xét sửa đổi nội dung này tại điểm b khoản 2 Điều 5 theo hướng “Nguồn điện tự sản xuất, tự tiêu thụ từ năng lượng tái tạo, năng lượng mới đấu nối ở cấp hạ áp; riêng điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ đấu nối vào lưới điện quốc gia ở cấp trung áp nhưng không bán điện vào lưới”.